Ze zitten er weer aan te komen, de nieuwjaarsrecepties en hoe je daar geacht wordt allerlei onbekenden drie keer te kussen, linksom, rechtsom en ten slotte nog eens linksom. Met de beste wensen! De meeste mensen schijnen er tegenop te zien om op zulke gelegenheden elkaar lucht happend quasi amicaal tot drie keer toe te kussen. De moderne gewoonte om elkaar drie maal te kussen bij een begroeting of afscheid werd oorspronkelijk alleen op het Franse land gebezigd. Ik heb ook een Franse boerenklok die elk uur netjes slaat en een minuut later nog eens. Twee keer dus. De Franse stedelingen doen dat ook, iets chiquer: zij kussen elkaar maar twee maal. Maar helaas, het driewerf kussen schijnt via Vlaanderen naar Brabant in Nederland te zijn overgewaaid en toen in een onbewaakt ogenblik als een virus overgesprongen te zijn naar het land boven de grote rivieren. Leerzaam allemaal en ik kan me ook niet herinneren dat ik als jongen van 15 mijn tantes meer dan 1 maal moest kussen. Alleen mijn oma, die kuste ik twee maal, op elke wang een keer.

De kus is door dat gedoe van drie keer behoorlijk aan inflatie onderhevig geraakt. Je kunt niet doen alsof je met iedereen warm en intiem omgaat. Dat is namelijk niet zo. De kus heeft alles met een uiting van liefde en genegenheid te maken. Soms met een spontane uiting van dankbaarheid. En uiteraard ook met vriendschap die zich door de jaren heen bewezen heeft. Het is goed om de kus daarvoor te reserveren. Een handdruk, een prachtig gebaar toch ook, is ruim voldoende voor al die mensen aan wie je je verbondenheid of respect wilt tonen. Al denkend hierover, realiseer ik mij dat de wonderlijke gewoonte om Jut en Jul van drie kussen te voorzien, misschien wel pas echt is doorgebroken na de val van de muur en de ineenstorting van de Oostbloklanden. Voor die tijd, in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw, werden we namelijk via de televisie regelmatig getrakteerd op een drievoudige kus, uitgewisseld door Leonid Brezjnev en, pak hem beet, Walter Ulbricht van de DDR. Dat veroorzaakte bij ons als kijkers in Nederland zoveel walging dat niemand er hier over piekerde dat te imiteren. Maar toen veranderde alles. En toen duurde het niet lang of die boerengewoonte uit Frankrijk veroverde ons land van Maastricht tot Roodeschool.

Nu ik toch over de kus spreek, moet ik het natuurlijk ook nog even hebben over de vredeskus. De vredeskus is vanouds een teken van verzoening en ook wel van genegenheid voor elkaar. In het Nieuwe Testament schrijft Paulus aan het slot van zijn brief aan de gemeente van Rome: ´groet elkaar met de heilige kus´. In de vroegchristelijke kerk werd deze ´heilige kus´ overgenomen als bezegeling van de vredegroet (´vrede zij u´), die toen aan het einde van de dienst werd uitgesproken. Op den duur bleek dat de vredeskus niet door iedereen even heilig werd gegeven. Toen werd ze vervangen door een handdruk, of eventueel een omarming of vriendelijk knikje. In die tijd begonnen ook de kerken van de Reformatie. Daar is, lekker sober, alleen de handdruk aan het begin en aan het eind van de dienst, uitgewisseld door de ambtsdrager van dienst en de voorganger. Er wordt niet gezoend. Ook in de Rooms-katholieke kerk is de enige kus nog die van de priester die het altaar kust aan het begin van de eucharistieviering.

Dat allemaal over de kus en dat weer naar aanleiding van het nieuwe jaar. Het is bijna nieuw jaar en we zullen dan elkaar, al dan niet kussend, ook de beste wensen geven. Dat hoor ik ook niet anders de laatste jaren: ‘de beste wensen’. Vroeger hoorde ik dat nooit. Dan zeiden mensen: gelukkig nieuw jaar. Of eventueel: zalig nieuwjaar. Of, nog ouderwetser en fraaier: heil en zegen. Ik denk dat de groet ‘de beste wensen’ ontstaan is toen we elkaar ergens in de jaren ’80 van de vorige eeuw vrij wilden laten in de manier van leven. Je mag dus zelf invullen wat je wenst. Dat doet een ander niet voor je. Begrijpelijk ook wel, want tegen iemand die chronisch ziek is, zeg je niet ‘een goede gezondheid’. En iemand die heel oud is wens je niet zoiets oppervlakkigs als ‘veel geluk’ toe. Dus zeggen we in het algemeen: de beste wensen. En ja, er is veel te wensen. persoonlijk en samen, in dit land en voor de hele mensheid. En niet half maar heel, niet matig maar op z'n allerbest. De beste wensen, al dan niet gepaard met een handdruk of een, twee of drie kussen.