Terug naar het overzicht

De kleur rood

19 maart 2019 /
Aart Mak

Robuust

Rood is een kleur die robuust is, niet te vermijden, je botst er als het ware tegenaan. In de twee testamenten die samen de bijbel vormen, wordt in het eerste een berglandschap beschreven dat rood opgloeit in de stralen van de zon. Het is het zandsteengebergte van Edom, ten zuidwesten van de Dode Zee, geassocieerd met en genoemd naar de rode man, Esau. Esau was de tweelingbroer van Jacob, ruw, stevig behaard, primair reagerend, instinctief levend, een man van de jacht. Zijn moeder Rebecca zag bij zijn geboorte al hoe rossig hij was, in tegenstelling tot zijn zo andere broertje. Deze broer was ook innerlijk anders. Listig, berekenend. Opvallend dat deze Jacob juist met een rood gerecht, rode linzensoep, zijn sterke broer weet te verschalken en hem alle aanspraken op zijn eerstgeboorterecht laat afzweren. Erst das fressen und dann die Moral, zei Bertolt Brecht eeuwen later over de mens die zijn verstand verliest als hij een lege maag heeft. Dat is typerend voor de rode mens.

Schaamte

Er komt in het tweede testament nog zo’n rode man voor. Het is de apostel Petrus die even instinctief en zonder nadenken van alles belooft, wil doen, maar als het erop aankomt, terugdeinst. ‘Ook als iedereen u verlaat, ik zal u niet verlaten,’ zegt hij tegen zijn meester Jezus. Niet dus. In het rode schijnsel van het nachtelijk vuur op de binnenplaats, laat hij het tot drie keer toe afweten. De haan kraait driemaal. Vertwijfeld over zijn onstandvastigheid, realiseert hij zich wat hij gedaan heeft. Hij was niet de rots die hij dacht te zijn. Los zand, meer niet. Nog weer later gaat hij nog een keer door het stof. Rood van schaamte moet hij tot drie keer toe zijn liefde hardop benoemen: ‘Ja, Heer, u weet dat ik u liefheb.’ Het schaamrood dat tot zijn bilnaad zichtbaar moet zijn geweest, transformeert in de liefde die eveneens altijd met de kleur rood wordt uitgebeeld, het rode hart, de rode roos. 

Gevaar

Rood is altijd een kleur die aandacht trekt. Omdat het de kleur van bloed is, associeert de mens rood altijd met gevaar. Daarom stoppen we bij het rode licht, is de gevarendriehoek rood en wordt er in allerlei sporten soms de rode kaart getrokken. Het kan ook te maken hebben met het vuur met zijn rode gloed. De brandweerauto is natuurlijk rood. En blijkbaar hoort rood ook bij oorlog. De rode planeet draagt de naam van de Romeinse oorlogsgod Mars. Maar rood is ook de kleur van de liefde. Het rode hart is een van de meest gebruikte symbolen om de liefde te tonen. Maar ook kennen we de rosse buurt en in het Engels, het red-light district. De liefde kan verkeren en een gebruiksartikel worden. Rood trekt aan, maar het is niet zonder gevaar. Denk ook aan de rode wijn, heerlijk om te drinken, aantrekkelijk al zolang er mensen op aarde rondlopen, maar niet te veel, dan gaat het fout.

Revolutie

Intussen blijkt tot mijn verrassing hoeveel zangers de kleur rood in hun teksten gebruiken. ‘Vandaag is rood, de kleur van jouw lippen’, van Marco Borsato die sowieso wat heeft met deze kleur (Symphonica in rosso), ‘Schilder me rood, geef me de kleur van je hartstocht’, van de groep Bløf, en ‘Rood, als het vuur van de vlam die nooit dooft in je hart’ van Benny Neyman. Maar rood is ook de kleur van revolutie. Dat begon bij de Franse revolutie en is sindsdien het symbool voor alle communistische, socialistische of sociaaldemocratische partijen in de wereld. In de koude oorlog hadden wij het hier over het rode gevaar en we bedoelden Rusland. Opvallend is hoe de doopsgezinde schrijver Theun de Vries, jarenlang lid van de CPN, blijkbaar de kleur rood niet kon weerstaan. Hij schreef ‘De vrijheid gaat in ‘t rood gekleed’, daarnaast ‘Het meisje met het rode haar’ en ook ‘Ziet de mens’, een roman over de roodharige Vincent van Gogh. Overigens is rood niet altijd links in de politiek en borrelend zoals Spa Rood. In de Verenigde Staten staat rood voor de conservatieve Republikeinse Partij, met een olifant als mascotte.

Puur

Rood lijkt dus een kleur van de hartstocht maar ook van verboden zones. Het is de kleur van vreugde en waardigheid – in China zeker, maar ook bij ons, denk aan de rode loper. Maar rood is ook de kleur van de blinde drift, de woede, het bloed dat vloeit, het vuur dat verteert. Met Pinksteren beheerst de kleur rood de kerk. Dat heeft te maken met de vurige tongen waarvan in het oude verhaal sprake is. Hartstocht en overtuigingskracht dus. Maar ook, in de kerk, hangt de kleur rood er als het gaat om alle  martelaren en die ene die zijn leven gaf. Om die reden dragen de kardinalen tot op de dag van vandaag scharlakenrode gewaden. In die kleur gaat alles schuil, zowel de hartstocht voor het van God gegeven leven als de bereidheid om desnoods je eigen leven te geven. Het is de  mens in oorsprong, hij heet Esau of Petrus, de mens van vlees en bloed, authentiek en puur. Zou daarom de kleur rood ook symbool staan voor pure chocolade?

 

 

 

Tags - gevaar - hartstocht - liefde - passie - rood - schaamte

Deel deze column:

Andere gerelateerde columns: