Je hebt nieuws waarvan je bij nader inzien zegt dat het zo had moeten gebeuren. Het kon haast niet anders aflopen. Dat geldt voor de financiële crisis. In de jaren dat er werd gegoocheld met cijfers en mensen zich lachend in de schuld staken omdat de banken zeiden dat er geen vuiltje aan de lucht was, hadden we het kunnen weten. Dat wil niet zeggen dat iedereen het ook wilde weten. Mensen steken vaak hun kop in het zand en luisteren niet naar de dappere deskundigen die met hun waarschuwingen tegen de stroom ingaan. En zo zitten we nu met de gevolgen van dat collectieve domme gedrag. Oorzaak en gevolg heet dat. Maar ook van iemand als Gordon Brown, de nu afgetreden prime minister van Groot-Brittannië, kon je voorspellen dat hij de verkiezingen op dat grote eiland vlakbij niet zou winnen. Daarvoor opereerde hij te onhandig en hij straalde bovendien niet dat soort blijmoedigheid uit dat mensen in economisch zware tijden graag willen zien van hun politici.

Iets lastiger is het bij het bericht van staatssecretaris Jack de Vries. Misschien geldt voor hem de wet die Jezus ook formuleert`: ‘Wie het zwaard opneemt, zal door het zwaard vergaan.’ Je krijgt met andere woorden altijd een keer je trekken thuis, zei mijn grootmoeder dan laconiek. De Vries stond bekend als de spindoctor van het CDA en van hem werd gezegd dat hij de strategie om Wouter Bos van draaikonterij te beschuldigen uitgedokterd had. Je kunt met andere woorden niet ongestraft met modder gooien. Het komt een keer terug op je eigen hoofd. Het deed me ook denken aan wat de paus de afgelopen dagen zei over het seksuele schandaal binnen zijn kerk. Hij zei dat het grootste gevaar voor zijn kerk niet van buiten maar van binnenuit komt. Het werd door de media opgepikt als een lang verhoopt toegeven van de bisschop van Rome dat het inderdaad heel ernstig was allemaal. Maar ik vond het vooral een begin van wijsheid. De kerk die ook in de moderne tijd zo gemakkelijk anderen beticht van immoreel gedrag, moest nu eindelijk erkennen dat dit gedrag juist ook binnen haar eigen muren voorkomt. Wie sta, zie toe dat hij niet valle. Dat toegeven en eerst maar eens, hier in de Nederlandse kerkprovincie met hulp van Wim Deetman, aan zelfonderzoek doen, helpt om weer als zondaars onder elkaar te zijn die allemaal vergeving nodig hebben.

Maar als het gaat om verband zien in wat we meemaken, is zo’n ongeluk als bij Tripoli in Libië naar het lijkt buiten elke categorie. Er is geen peil op te trekken. Ik weet ook niet wat mij meer deed, de zeventig Nederlanders die zijn gedood toen die Airbus tegen de grond klapte of die ene Nederlandse jongen die het wonder boven wonder overleefd heeft. Ineens herinneren wij ons hier weer alle eerdere vliegtuigongelukken waarbij Nederlanders betrokken waren. In mijn eerste gemeente ontmoette ik een echtpaar dat mij vertelde dat zij de zorg en opvoeding van de twee zoons van hun broer en schoonzus hadden overgenomen. De laatsten waren met honderden anderen bij dat verschrikkelijke vliegtuigongeluk bij Tenerife omgekomen. Maar hoe het hier zit met oorzaak en gevolg? Mij en naar ik vermoed ook anderen benauwt het vooral omdat er geen goede verklaring voor is. Wij zoeken immers toch de logica in de gebeurtenissen. Maar mensen die zo massaal en machteloos verongelukken of ook meisjes die op hun tocht van school naar huis door een onverlaat worden gepakt en misbruikt, jagen ons allemaal schrik aan. Er zijn veel dingen in het leven waarvan je bij nader inzien moet zeggen dat het dom en onvoorzichtig was om eraan te beginnen. Dat geldt zelfs voor de uitstroom van olie in de Golf van Mexico. Men zal in het vervolg wel tien keer alles controleren voor weer zo’n vergelijkbare diepzeeboring aan te gaan. Het geldt ook voor ongelukken in het verkeer die je maakt als je niet goed oplet en dat geldt helemaal als je een slok teveel hebt gedronken. Wij zoeken ons ook via allerlei commissies wezenloos naar de oorzaken van de vuurwerkramp, tien jaar geleden in Enschede of de ramp met het toestel van Turkish Airlines vorig jaar in de polder bij Schiphol. Als we maar weten wat er gebeurd is en waarom en dat er sprake is van schuld omdat iemand niet deed wat hij moest doen, dan helpt dat al. Want dat schept in elk geval de illusie dat we iets in het vervolg kunnen voorkomen.

Maar dan blijft altijd over die ene ramp of dat verschrikkelijke voorval die wij als schokkend ervaren, een onverschillige speling van het domme lot, een merkwaardig toeval dat niemand had kunnen voorzien. Dan worden altijd zulke uitdrukkingen gebruikt. De deskundigen die genodigd worden aan onze praattafels, zeggen dan altijd dat we ons niet overal tegen kunnen beveiligen. Gelijk hebben ze natuurlijk. Dat weten we allemaal. Maar de illusie blijft dat het eigenlijk wel zou moeten en met nog wat extra maatregelen wie weet wel haast zou kunnen. Tot er weer zo’n modern en pas nog zwaar op gebreken en mankementen gecontroleerd vliegtuig uit de lucht valt. Vroeger waren er dominees die dachten dat mensen door dit soort ongelukken geloviger zouden worden. Dat waren de mannen die als kinderen van hun tijd dachten dat God elk mens voortdurend aan het achtervolgen was met zijn door de zonde verdiende doodstraf. Daar denken we tegenwoordig anders over. We zijn niet alleen lichtvoetiger in het leven geworden maar we vertrouwen ook meer op ons eigen kompas van wat recht en krom is. Wij willen het en doen het ook allemaal zelf. Degene die gelooft moet het sinds het weggaan van Jezus bij zijn Hemelvaart, doen met hier en daar een klein, haast onzichtbaar wonder. Misschien dat op dit moment dat wondertje de bijbelse naam Ruben draagt.

Met muziek van Grieg aan het begin (Holberg Suite) en Rachmaninoff aan het eind (einde 1e deel van zijn 2e pianoconcert). Verder hoorde u de ‘Hot Air Balloon’ van J. Vitarelli en psalm 62, op muziek van Sietze de Vries, gezongen door het Roder Jongenskoor o.l.v. Rintje te Wies. Gelezen werd uit Lucas 13: 1-5. Het gebed kwam uit de bundel ‘Bij gelegenheid (II)’ van Sytze de Vries.