Dat was echt schrikken. Te midden van alle berichten over Trump en Kim, Italië, Malta en een schip vol vluchtelingen en natuurlijk de voetballers die zich warmdraaien voor het grootste sporttoernooi ter wereld, was daar ineens dit bericht: ‘Het smelten van Antarctica is niet meer te stoppen.’ Groot wetenschappelijk onderzoek. De hoeveelheid gesmolten ijs is in tien jaar tijd verdubbeld. Vooral de ijskap van West-Antarctica. Als die helemaal smelt scheelt dat 3,5 meter in de zeespiegel. En als die van Oost-Antarctica ook zou smelten, dan gaat het water van de wereldzeeën 58 meter omhoog. Bij nader inzien hebben we het over iets dat nog lang niet zover is en op dit moment ziet het er ook niet naar uit dat heel Antarctica zal smelten als een ijsje in de zon, maar ik schrok flink en staarde naar de feiten, de tekeningen en nam traag alle voorspellingen van de samenwerkende deskundigen tot mij. Allerlei beelden gingen door mijn hoofd. Vluchtende mensen. Het oude verhaal van de watervloed, met de ark. De film Waterworld waar de schaarse overlevenden van een volkomen ondergelopen wereld niet meer weten hoe het voelt om op vaste grond te lopen en te leven, de gevechten die zullen uitbreken in de steden, de files naar de Alpenlanden.

Een dag later kwamen de beschouwingen. De journalisten hadden hun werk goed gedaan. Het zou deze eeuw wel eens om een stijging van 3,5 meter kunnen gaan. Dat is al ontzaglijk veel, denk aan landen als Nederland, Bangladesh, Vietnam en ook aan al die wereldsteden die zich breed maken in de vruchtbare rivierdelta’s vlakbij de kust. Maar om te voorkomen dat het bij die 3,5 meter blijft, moet er nog steeds heel veel gebeuren. En niemand weet zeker wanneer het klimaat het point of nu return passeert. Het akkoord van Parijs gokt er op dat de opwarming beperkt kan blijven tot 1,5 uiterlijk 2 graden Celsius. Maar dan moet iedereen wel meedoen. En dat vergt diep ingrijpende maatregelen. Zelf een goedwillend land als Nederland schuift de energietransitie voor zich uit. Gezwegen van de huidige regering in de Verenigde Staten. En alle belangen die op het spel staan. Het collectieve egoïsme dat nu al zichtbaar wordt. Ik bedoel de mentaliteit van ‘na ons de zondvloed’. Of het dus met meer dan 7 miljard mensen lukt om het water te weren en de aarde leefbaar te houden?

Dit zijn angstaanjagende vragen. Alle andere problemen verdwijnen daar bij in het niet. En ik vraag mij in mijn binnenkamer allereerst af hoe ik er zelf mee moet omgaan. Als je leeft in een eindigende wereld, wat vertel je dan aan je kinderen, je kleinkind? Wat ga ik doen? Doorgaan? Zonnepanelen aanbrengen, doorgaan met geen vlees meer eten, auto laten staan, alles wat je kunt doen, uiteraard. Maar als dat nu niet helpt? Omdat het al te laat is? Omdat anderen gewoon doorgaan met te doen alsof er niets aan de hand is? Is dit, wordt dit het scenario waarover het in het oude verhaal van de vloed gaat? De zondvloed die volgens de joodse schrijvers veroorzaakt werd door mensen die hun grenzen te buiten gaan, vervuld van geweld als ze zijn. En als kind die dit verhaal hoorde, begreep ik dat God dan de mensheid straft. Maar of God dat nu wel of niet doet en of God nu wel of niet bestaat, het gaat om mensen die zich als goden gedragen en die zelf de wrange vruchten van hun zaaisels moeten eten. Wij halen het zelf over ons heen. En soms is het  te laat om er nog iets aan te veranderen. Dat lijkt ook in dat oude verhaal in Genesis het geval te zijn. Het water komt. Daar is niets meer tegen te doen. Dan dus maar een grote varende kist maken en alle zaden, dieren en mensen die zich kunnen voortplanten redden. En zo wordt een oude mythe werkelijkheid. Dit gaat niet over vroeger. Dit gaat over nu.

Maar ik wil dit helemaal niet vertellen. Het is mij te makkelijk. Zie je wel, de bijbel heeft toch gelijk, zeiden sommigen dan vroeger. Maar ik doe het er niet voor. De kwezel op de kansel mag geen gelijk krijgen. Volgens een romanschrijver was er een schoondochter van Noach die weigerde mee te gaan op de ark omdat zij haar familie niet in de steek wilde laten. Wij hebben met elkaar geen idee van wat er zich op een hoog of diep niveau dat we leven noemen afspeelt, maar laten wij alsjeblieft zo humaan zijn als die schoondochter. Medemenselijk dus, dat is humaan in elk geval. Maar ik denk dus echt dat we dat woord ‘humaan’ te beperkt hebben gezien. Alle ethiek draaide om de mens. En we vergaten de dieren. En we hadden geen idee van wat onze menselijke (wan)daden voor gevolgen hadden voor water en lucht, voor biologische samenhang en alles wat leeft op deze aarde. Zal het wassende water ons in elk geval gaan genezen van alle menselijke hoogmoed, ook de hoogmoed van gelovigen die zich rijk rekenen met de komende ellende voor de mensheid.