Met woorden bruggen bouwen
11 november 2019 /
Ik ben dol op verzoening. Mensen kunnen mij het niet vaak genoeg met elkaar goedmaken. Esau en Jacob die elkaar omhelzen, Arafat en Rabin die elkaar de handen schudden met Bill Clinton die erop toeziet, Nelson Mandela en Frederik Willem de Klerk die het goedmaken en natuurlijk – het kleine dagelijkse leven waarin twee dochters ontroerd vol tranen schieten als hun vader met wie ze altijd overhoop lagen, eindelijk laat merken dat hij intens van hen houdt en zegt dat altijd gedaan heeft. Verzoening. Ik ben er zelfs mee opgegroeid, elke zondag opnieuw. Iemand heeft de prijs betaald om mij bij God te laten horen. Ik snapte het gevoel maar kon de redenering niet volgen. Ik had blijkbaar, net als iedereen, iets heel ergs gedaan waar de doodstraf op stond. Maar gelukkig leefde ik nog. En dat was dankzij het offer van Jezus. Het was lange tijd een puzzel voor mij. Wat klopt hier niet? Dat is een heel verhaal, maar dat vertel ik op een ander moment wel een keer. Maar ménsen die elkaar in de armen vallen na elkaar een tijdlang alle dodelijke ziekten toegewenst te hebben, voelt voor mij altijd als een thuiskomen. Daar gaat het om, denk ik dan. Zo moet het. Geen bloedwraak, geen eerwraak en geen verkettering. Ook niet iemand voor de rechter willen slepen. Einde aan de vijandschap. Vergeving. Verzoening. Dit is de nieuwe wereld.
Waarheid. Volgens mij geldt verzoening pas als de waarheid wordt erkend. Dat wat ik over jou zei, was niet waar. Toen ik op jou stond te schelden, heb ik een verkeerd beeld van jou geschapen. In het Zuid-Afrika van na de apartheid ging een waarheidscommissie onder leiding van Desmond Tutu aan het werk, omdat eerst het ware verhaal over al die jaren apartheid moest klinken voor er sprake kon zijn van vergeving en nieuwe toekomst. Maar wat is waarheid in dit door sociale media gedomineerde tijdperk? Trump is er een meester in om in maximaal 140 tekens de grofste en venijnigste opmerkingen te maken over ieder die hem dwarszit. Het maakt niet uit of het waar is. Als zoveel mogelijk mensen het maar geloven. En kun je die leugenachtige door hem geschapen wereld waarin kort samengevat vrouwen voor het grijpen zijn, niet-blanken inferieur en moslims altijd gevaarlijk zijn, ooit weer teniet doen? Als woorden er niet meer toe doen, de waarheid bijzaak wordt en respect voor anderen ver te zoeken is, in wat voor lugubere wereld zijn we dan terecht gekomen? Als iemand als Trump daarin niet op zijn schreden terugkeert en schuld bekent, dan laden alle verzoenende gebaren de verdenking op zich dat ze niet gemeend en alleen voor de vorm zijn.
De Verenigde Staten zijn het land van de in de ogen van Europeanen grootste visionaire toespraken en van de krankzinnigste dwaasheden. Dat gaat in deze dagen zelfs hand in hand. Maar intussen hebben wij in Europa met hetzelfde te maken: populistische leiders die maar wat roepen, anderen uitschelden, mensen een rad voor ogen draaien en de haat in allerlei gedaanten voeding geven. De waarheid doet er niet toe, alleen het eigenbelang. Verzoening gaat dan niet over mensen die elkaar de hand schudden en zeggen dat we nu weer één moeten zijn. Verzoening is dan dat iemand excuses aanbiedt voor de leugens die hij heeft verspreid en toegeven dat hij daarmee het leven van anderen in gevaar heeft gebracht. En er moet ook iets gebeuren met de sociale media. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed en ik ben om die reden blij dat ik niet in Rusland of China leef, maar misschien vinden we de komende tijd een manier om alle haatzaaiers en reaguurders te beteugelen met hun tweedracht zaaiende tweets. Trump zegt in elk geval dat hij een muur, wegen en bruggen gaat bouwen. Lijkt me een prima idee. Maar laat hij alsjeblieft ook doen wat Alje Klamer ooit zei: Met woorden een muur bouwen is een koud kunstje. Met woorden bruggen bouwen, dat is pas echt een kunst.
Tags - maatschappij - taal
Deel deze column: