Geen medelijden

In de film Les Intouchables (de Onaanraakbaren) komt een steenrijke, vanaf zijn nek verlamde man in contact met een zwarte man uit een van de banlieues van Parijs. De laatste wordt zijn verzorger. De film die gebaseerd is op een waar gebeurd verhaal en is hartveroverend. Soms moet je daverend lachen, een andere keer een opkomende traan uit je ogen vegen. De kern is dat de zwarte man geen medelijden heeft met de blanke gehandicapte man en hoe zij samen genezen van hun onaanraakbaarheid. En daar praat je dan nadien over. Iedereen snapt het. Het gaat over het leven en wat het leven mooi maakt. Het gaat over hoe je omgaat met allerlei omstandigheden, met een handicap, armoede en geen werk. Maar ook gaat het over discipline, doorzetten en vitaliteit. 

Verhalen over alles

Ik zie al jaren hoe de moderne film de functie van de bijbelverhalen heeft overgenomen. Verhalen die gaan over het leven, karakters van mensen, misstanden, uitdagingen, jezelf tegenkomen, winnen en verliezen, alles. Ik merk aan de generatie na mij wat een grote rol het medium film in hun leven inneemt, naast andere kunstuitingen als muziek, inclusief de inhoud van de gezongen teksten, Netflix-series en ook, nog steeds, romans die over alles gaan waar het in dit leven om gaat. Missen deze moderne mensen daarmee iets? Mijn vader, hun opa, zou zeggen dat ze missen dat ze bij leven en sterven geborgen zijn in God. Dat was voor hem belangrijk en eerlijk gezegd voor mij ook.

Een goed mens

Maar de keren dat ik mijn geloof uitdroeg, heb ik alle keren gezegd dat God het minste was waar zij zich zorgen over moesten maken. Je hoeft niet te geloven in hemelse liefde om toch geliefd te zijn, zoiets. Wat ik ook zei was dat je niet christelijk hoefde te zijn om een goed mens te zijn. Dat is ook zo, maar ik vind achteraf dat ik te weinig gesproken heb over het gat in onze ziel. Over dat wat onrustig maakt en terneer drukt. Want ook een goed mens komt zichzelf tegen en kan zich verbazen over de afgronden in zijn binnenwereld. Daar had ik misschien meer over moeten praten en van moeten zeggen dat daarin juist de oude traditie voor mij heel belangrijk was.

Twee ruimtes

De kerk zoals die nu voortploetert is niet aantrekkelijk voor deze generaties. Voor de verandering droom ik daarom al jaren van kleine ruimtes waar je een kaars aansteekt en op je eigen wijze tot rust komt, al dan niet biddend en verbonden met andere mensen. En ik verlang naar grote ruimtes waar mensen met elkaar in gesprek gaan over het leven in al zijn hoogten en diepten, over verlangen en teleurstelling en hoe je met beide omgaat en over wat zo belangrijk is dat je het meegeeft aan je kinderen. Twee ruimtes, letterlijk en figuurlijk.

Brandend hart

In beide gevallen hoort daar de alwetende en moraliserende gestalte van de kerk niet meer bij. Wij mogen namelijk in die kleine en grote ruimtes volkomen onszelf zijn. En misschien ontdekken we via die zoektocht naar onszelf ook weer die gestalte die op ons afkomt en van ons wegloopt. Terwijl  wij alleen maar met brandend hart aan het spreken waren en de essentie niet te pakken kregen. Thomas mocht hem zelfs aanraken, bij zijn wonden nota bene. Het is net als in die film. Juist de confrontatie met de verwondingen brengt ons dichterbij elkaar. Ook een droom: mensen die niet meer onaanraakbaar zijn…